تفاوت لوله گالوانیزه سرد و گرم، لوله های فولادی از لوله های مهم و پرکاربرد در صنایع مختلف هستند که انواع مختلفی دارند و در سایزهای مختلف تولید می شوند. این لوله ها برای این که در برابر مواد خورنده و سایش محافظت شوند با پوششی از فلز پوشانده می شوند و به لوله های گالوانیزه فولادی تبدیل می شوند. در واقع لوله گالوانیزه لوله فولادی است که با یک لایه از فلز روی پوشش داده شده است. لوله های گالوانیزه توسط دنده پیچ ها به هم متصل شده و در دو نوع سرد و گرم تولید می شوند.
تفاوت لوله گالوانیزه سرد و گرم
گالوانیزه گرم که از قدیمی ترین روشهای گالوانیزه کردن فلزات است از 150 سال پیش تا به حال استفاده شده است. در این روش لوله فولادی در روی مذاب با دمای 460 درجه سانتی گراد غوطه ور شده تا پوششی بر روی آن ایجاد شود. سپس از محیط روی مذاب خارج شده و با اکسیژن و کربن واکنش انجام داده و به لایه ای مقاوم در برابر خوردگی و زنگ زدگی تبدیل می شود. ضخامت لایه گالوانیزه در این روش بین 100 تا 130 میکرون است. ظاهر لایه روی در روش گالوانیزه گرم، مات و کدر و به رنگ طوسی است و سطح یکنواخت و صافی ندارد.
در روش گالوانیزه سرد (الکترولیز) نمک روی را داخل محلول آبی یا اسیدی (الکترولیت) ریخته و به قطعه مورد نظر اسپری می کنند. ضخامت لایه گالوانیزه در این روش در حدود 25 میکرون است. ظاهر لایه روی یا زینک در روش گالوانیزه سرد، براق و یکنواخت است.
لوله گالوانیزه سرد در دمای پایین تری آبکاری می شوند و حالت روکش مانند از روی zinc، روی لوله قرار می گیرد. عمر مفید لوله گالوانیزه سرد زیر خاک در نهایت بین 3 حداکثر الی 4 سال است و روی خاک و جای مرطوب نهایتا 5 سال عمر می کند. لوله فولادی گالوانیزه سرد در جای خشک و اگر روی زمین جایی که آفتاب بخورد و رطوبت زیادی نباشد می تواند تا حداکثر هشت 8 سال عمر کند.
لوله گالوانیزه گرم عمر بیشتری دارد چون در دمای 460 درجه آبکاری می شود. به آبکاری گالوانیزه سرد و گرم، اصطلاحا روی بری یا قلع بری نیز گفته می شود. وقتی در این دمای بالا یعنی 460 درجه آبکاری گرم انجام می شود، مولکول های قلع با مولکولهای آهن لوله فولادی عمل شیمیایی و اتصال محکم و مقاومی شکل می گیرد و باعث می شود تا لوله گالوانیزه گرم مقاومت بیشتری نسبت به لوله گالوانیزه سرد پیدا کند.
در لوله گالوانیزه گرم با ضخامت 2 میلیمتر، میزان روی بری آبکاری گرم 14 درصد از وزن لوله گالوانیزه گرم را تشکیل می دهد. عمر مفید لوله های گالوانیزه گرم بین 25 تا 30 سال است. در حالی که در بهترین شرایط یک لوله گالوانیزه سرد نهایتا تا 8 سال عمر مفید دارد. دمای 460 درجه و ادغام شدن مولکول های قلع و فولاد باعث طول عمر بسیار زیاد لوله گالوانیزه آبکاری گرم می شود.
آماده سازی فلزات برای گالوانیزاسیون
برای اینکه روی (زینک) به سطح فلز کاملا بچسبد و لایه ای محافظ تشکیل دهد، باید سطح فلز کاملا تمیز و عاری از هرگونه آلودگی و ناخالصی و زنگ زدگی باشد. بنابراین قبل از عملیات گالوانیزاسیون، فلزات را در محلولی اسیدی مانند اسید سولفوریک یا اسید کلریدریک به همراه ایجاد لرزش و حرکت غوطه ور می کنند تا هر گونه اضافات و آلودگی از سطح آن ها از بین برود. سپس عملیات گالوانیزه گرم یا سرد را شروع می شود. البته باید توجه کرد که ورق هایی که در بازار با عنوان ورق گالوانیزه به فروش می رسند هم با روشی تقریبا مشابه آبکاری گرم تولید می شوند.
کاربرد گالوانیزه سرد و گرم
روش گالوانیزه سرد بیشتر برای پوشش فلزاتی به کار میرود که مصارف بهداشتی دارند یا ورق و لوله هایی هستند ضخامت کم و قطعات فلزی ریز دارند. همچنین در صنایع ساخت خودرو، پیچ و مهره و قطعه سازی نیز کاربرد دارد. از روش گالوانیزه گرم بیشتر برای پوشش دهی قطعات مورد استفاده در فضای باز استفاده می شود. مثلا دکل های مخابراتی، گارد ریل جاده ها، دکل های فشار قوی برق، لوله های آب با ضخامت بالا و تیر های برق با این روش پوشش دهی می شوند تا در مقابل خوردگی و زنگ زدگی مقاوم باشند.
تشخیص لوله گالوانیزه آبکاری سرد و آبکاری گرم
در بین لوله های گالوانیزه گرم و سرد، لوله گالوانیزه گرم به خاطر حرکت شیمیایی انجام شده در زمان آبکاری و به دلیل دمای بالای کار، براق تر از لوله گالوانیزه سرد است. در لوله های گالوانیزه سرد میزان براق بودن لوله بستگی به لوله و ورق لوله دارد. مثلا لوله هایی با ضخامت 1 و 1.5 میلیمتر که اصطلاحاً لوله مبلی هم می گویند. چون ورق براق تری دارند، گالوانیزه براق تری هم دارند اما به طور کلی گالوانیزه گرم از سرد براق تر است. تفاوت دیگر لوله گالوانیزه سرد و گرم در این است که لوله های گالوانیزه گرم اغلب به صورت دو سر رزوه دنده تولید می گردند، اما لوله گالوانیزه سرد بدون رزوه است و میتوان آن را رزوه دار نیز کرد. همچنین از لوله گالوانیزه سرد برای تولید نیپل دو سر دنده نیز استفاده می شود.
استانداردهای گالوانیزه
پوشش گالوانیزه که همان آبکاری به وسیله عنصر اصلی روی و برخی عناصر دیگر بر سطح فلزات پایه همچون آهن و استیل و آلومینیوم است، دارای دو پارامتر اصلی ضخامت پوشش نشانده شده و نوع دانه های شکفته یا همان اسپنگل ها است. یک سطح گالوانیزه شده، اصولا دارای چند لایه گوناگون می باشد که از سطح خارجی شروع شده و به فلز پایه که آهن یا استیل است می رسد. پارامتر ضخامت پوشش یک مولفه بسیار مهم در عملکرد محصول است و باید مطابق با آخرین استاندارد باشد. اگر ضخامت زیاد بر روی محصول ایجاد شود خواص مقاومت به فرسایش و خوردگی بیشتر می شود، ولی انعطاف پذیری و شکل پذیری محصول کاهش پیدا می کند. از طرفی ضخامت پوشش کمتر به معنی جوش پذیری و شکل پذیری بهتر است. بنابراین می بایست این ضخامت در یک بازه معین قرار گیرد. ضخامت پوشش را می توان از نظر دیگری بررسی کرد و آن هم مقدار وزن پوشش در بازه سطح است، این مبنای تست های کیفی خط تولید نیز است.